آیا از تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران بر اقتصاد کشور چیزی میدانید؟ صادرات فرآوردههای پتروشیمی و نفت خام از مهمترین منابع درآمد صادرات ایران هستند، بعد از انقلاب 1357 و ماجرای گروگانگیری در سفارت آمریکا در 13 آبان 1358، حمایت جمهوری اسلامی از جنبشهای شبه نظامی و برنامه هستهای ایران، ایالت متحده آمریکا و متحدان اروپایی آن تحریمهای تجاری و اقتصادی را علیه ایران آغاز کردند. یکی از تحریمهای شدید که بر منابع انسانی تاثیر فراوان گذاشت؛ علیه صنعت پتروشیمی ایران بود که با هدف افت تجارت بین المللی (صادرات) محصولات پتروشیمی ایران انجام شد، در این سالها ایران با سیاستهای خاص دور زدن تحریمها، توانسته مقداری از فشارهای حاصل از تحریمها را کم کند و در ادامه به جزئیات تحریمها در این مورد میپردازیم. خواندن مقاله تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران را به چه کسانی پیشنهاد میکنیم؟ مدیران مالی حسابداران کارشناسان اقتصادی در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم: تحریم در صنعت پتروشیمی چیست؟تاثیر تحریم های بین المللی در صنعت پتروشیمیتاثیر تحریم ها بر توسعه پتروشیمی ایرانراهکارهایی برای کاهش تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایرانلیست پتروشیمیهای تحریم شده تحریم در صنعت پتروشیمی چیست؟ تحریمها مجموعه اقداماتی از سمت جامعه جهانی بوده که با هدف مجازات و وادار کردن حکومت به تغییر رفتار علیه ایران انجام شده است. تحریمها در صنعت پتروشیمی شامل قطع هرگونه ارتباط، خرید و فروش حمل و نقل و مبادلات ارزی با شرکتهای پتروشیمی ایران است. این تحریمها باعث محدودیت کشور ایران در زمینه صادرات نفت و گاز شده است و تاثیر مهمی بر کاهش محصولات پتروشیمی و عقب ماندن ایران در تکنولوژی تولید محصولات پتروشیمی و استخراج آنها دارد. مقالات مرتبط تاثیر هوش مصنوعی بر زندگی انسان ها چیست؟ انجمن اعتباربخشی بین المللی و مزایای سازمان IAF تحریم پتروشیمی ایران تحریمهای ایالات متحده آمریکا علیه ایران از سال 1358 و پس از اشغال لانه جاسوسی آمریکا شروع شد و در سال 1374 بیل کلینتون رئیس جمهور آمریکا دستور داد که شرکتهای آمریکا از سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز ایران و تجارت با ایران خودداری کنند. در همین سال قانونی در کنگره آمریکا وضع شد که در آن شرکتهای خارجی که بالای بیست میلیون دلار در بخش انرژی ایران سرمایه گذاری میکنند؛ توسط آمریکا تحریم میشوند، این موضوع باعث قطع ارتباط بسیاری از شرکتها با ایران شد و این قانون در سال 2006 به مدت 5 سال تمدید شد. پس از آن وزارت خزانه داری آمریکا همچنین براساس قانون تحریم تجاری 20 شرکت نفتی و پتروشیمی تحت حکومت ایران را از ادامه تجارت با آمریکا محروم کرد، بخشی از تحریمها در سال 2016 و بعد از اجرا شدن برجام (برنامه جامع مشترک) برداشته شده بود؛ اما در سال 2018 با خروج آمریکا از برجام تحریم و فشارها علیه ایران شدت گرفت و تاکنون ادامه داشته است. تحریم های اقتصادی موثر بر صنعت پتروشیمی و نفت ایران به طور کلی 5 محور اصلی برای تحریمها علیه صنعت پتروشیمی وجود دارد که که برنامه ریزی منابع سازمان را تحت تاثیر قرار میدهد که شامل مراحل زیر میباشد: تحریم صادرات محصولات پتروشیمی که در زمینه فروش محصولات اعمال شده است. تحریم مالی_بانکی که برای تراکنشهای مربوط به صادرات محصولات اعمال شده است. تحریم کشتیرانی و بیمه حمل و نقل که انتقال محصولات به کشورهای مقصد را با مشکل مواجه کرده است. تحریم دانش فنی که از انتقال دانش و تجربیات مربوط به صنعت پتروشیمی بین کشورهای دیگر و ایران جلوگیری کرده است. تحریم تجهیزات و کاتالیستها و تحریم مالی و سرمایه گذاری که توسعه و احداث واحدهای پتروشیمی جدید را با مشکل مواجه کرده است. تاثیر تحریم های بین المللی در صنعت پتروشیمی در ادامه تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران را در دو موضوع مهم و اساسی سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی و ارزآوری بررسی خواهیم کرد. تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران بر سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کشور صندوق بازنشستگی کشور در چندین شرکت پتروشیمی سهامدار است و تقریبا نیمی از سرمایه صندوق بازنشستگی توسط شرکتهای پتروشیمی تامین میشود. حدود 85 درصد سود خالص صندوق بازنشستگی کشور از پتروشیمیهای جم، فن آوران، خارک و شازند حاصل میشود که به علت تحریمها علیه پتروشیمی کشور با مشکل کمبود سرمایه مواجه شده است. این موضوع بر عوامل وابسته به صندوق بازنشستگی کشور تاثیرگذار است، از جمله تاثیرات تحریمهای صنعت پتروشیمی بر صندوق بازنشستگی کشور میتوانیم به موارد تصویر زیر اشاره کنیم: تحریم ها باعث کاهش صادرات فرآورده های نفتی و پتروشیمی میشود تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران در ارز آوری همچنان نیمی از ارز کشور توسط صنعت پتروشیمی تامین میشود، به همین دلیل تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی با کاهش ارزآوری همراه است، ارزآوری این صنعت از طریق سامانه نیما به اقتصاد باز میگردد. سامانه نیما (سامانه نظام یکپارچه ارزی) به عنوان راهی برای برگشت ارز به اقتصاد کشور در اردیبهشت 97 با هدف سازماندهی بازار ارز در زمینه تجارت، واردات، صادرات از سوی بانک مرکزی آغاز به کار کرد. نکته وارد کنندگان برای تامین ارز مورد نیاز پس از ثبت سفارش کالا و صادرکنندگان برای فروش ارز حاصل از صادرات باید از این سامانه استفاده کنند؛ شرکتهای پتروشیمی طبق بخشنامه بانک مرکزی میتوانند بخشی از ارز حاصل از صادرات را صرف نیازهای درون شرکتی از جمله خرید مواد اولیه، قطعات و تجهیزات کنند، اما بقیه ارز حاصل از صادرات باید وارد سامانه نیما شود. تحریمهای ضد ایران از سال 1397 و با خروج آمریکا از برنامه اقدام جامع مشترک (برجام) شدت گرفت و روزهای سختی برای کشور و صنعت پتروشیمی رقم خورد، اما این صنعت تلاش کرد تا تاثیر تحریمها را بر سیستم HRM به حداقل برساند که شامل موارد زیر میباشد: ارز حاصل از صادرات فرآوردههای نفتی در سال 1397 از یکم فروردین تا 15 اردیبهشت ماه و پیش از راه اندازی رسمی سامانه نیما بیش از 577 میلیون یورو بود که با هماهنگی بانک مرکزی به صرافیهای مجاز عرضه شد. واحدهای پتروشیمی ایران در سال 1397، بعد از راه اندازی سامانه نیما، حدود 10 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات وارد کشور کردند، به نحوی که 70 درصد از ارز سامانه نیما به واحدهای پتروشیمی اختصاص داشت. در سال 1398 مبلغ فروش واحدهای پتروشیمی به 15 میلیارد دلار رسید که حدود 10 میلیارد دلار از آن به سامانه نیما منتقل شد؛ این مبلغ 85 درصد ارز صادراتی و بیش از تعهد تکلیفی این صنعت بود. در واقع صنعت پتروشیمی در سال 1398، 20 درصد علاوه بر سقف تعهدات خود به سامانه نیما پرداخت کرد. در سال 1399 به دلیل تحریمها، ارزآوری در شرکتهای پتروشیمی کاهش زیادی داشت و به عدد 10 میلیارد دلار در سال رسید و حدود نیمی از سرمایه به دست آمده به سامانه نیما منتقل شد. در این سال علیرغم شیوع ویروس کرونا و شرایط سخت تحریمهای صنعت پتروشیمی به تعهد خود در زمینه بازگشت ارز به کشور عمل کرد. با اینکه تعهد این صنعت پرداخت معادل 7/3 میلیارد دلار برای عرضه به سامانه نیما بود، اما این صنعت مبلغ 4/6 میلیارد دلار که معادل 170 درصد تعهد این صنعت بود به سامانه نیما عرضه کرده و بیش از 50 درصد ارز سامانه نیما را تامین کرد. صنعت پتروشیمی در سال 1400 حدود 14 میلیارد دلار ارز آوری داشت که 12 میلیارد دلار آن به سامانه نیما منتقل شد. تعهد این صنعت در سال 1400 معادل پرداخت 2/8 میلیارد دلار به سامانه نیما بود؛ اما این صنعت 7/12 میلیارد دلار از فروش 3/14 میلیارد دلاری خود یعنی معادل 90 درصد فروش صادراتی خود را به سامانه نیما عرضه کرده که این مبلغ معادل 154 درصد تعهدات سالانه صنعت پتروشیمی بود و 24 درصد نیاز ارزی کشور را تامین کرد. شرکتهای پتروشیمی در سال 1401 حدود 18 میلیارد دلار ارز آوری داشتند که حدود 60 درصد از این سرمایه به سامانه نیما منتقل شد. شرکتهای پتروشیمی تنها در 6 ماه اول سال 1402 در حدود 5/6 میلیارد دلار ارزآوری داشتند و تولیدات صنعت پتروشیمی در سال 1402 معادل 74 میلیون و 300 هزار تن بود. ظرفیت فعال در صنعت پتروشیمی در سال 1402 به 79 درصد از کل ظرفیت این صنعت رسید. تاثیر تحریم ها بر توسعه پتروشیمی ایران صنعت پتروشیمی از پولسازترین صنایع کشور است که توسعه آن با افزایش سرمایهگذاری خارجی و رشد اقتصادی داخلی همراه است، با تغییرات شیمیایی و فیزیکی روی هیدروکربن های نفتی و گازی میتوان ارزش محصول را 10 تا 15 درصد افزایش داد. با وجود تحریمها در سالهای اخیر و تأثیرات آن بر سیستم تضمین کیفیت و انتقال تکنولوژی و صادرات همچنین این صنعت یکی از ارزآورترین صنایع کشور بوده و طرحهای موجود در این صنعت طی سالهای اخیر به افزایش حاشیه سود و رشد تولیدات پتروشیمیها منجر شده است. برنامه سال 1399 بهره برداری از 17 طرح به ارزش سرمایه گذاری 5/11 میلیارد دلار بود که میتوانست ظرفیت صنعت پتروشیمی را از 66 میلیون تن در سال به 90 میلیون تن در سال برساند؛ اما به دلیل تحریمها فقط 6 طرح از آنها به بهره برداری رسید و ظرفیت صنعت پتروشیمی را به 76 میلیون تن در سال رساند. مجموع مبالغ سرمایه گذاری در این طرحها بیش از 4 میلیارد دلار بود که حدود 4/1 میلیارد دلار به طور سالانه برای کشور ارزآوری خواهد داشت، همایون دارابی کارشناس این صنعت گفت که درآمد این صنعت در سال 1398 حدود 15 میلیارد دلار بوده که با توجه به طرح های بهره برداری شده در سال 1400 به 25 میلیارد دلار و در افق 1404 به ظرفیت 130 میلیون تن به درآمد 35 میلیارد دلار خواهد رسید. چشم انداز این صنعت با قیمتهای جهانی فعلی بسیار مثبت است؛ چون صنعت پتروشیمی از خام فروشی محصولات جلوگیری کرده و ارزش افزوده بیشتری برای کشورمان دارد، موضوع فعلی که مانع اصلی این صنعت است، فروش سخت و با واسطه، تخفیف در نرخ فروش، هزینه بالای مبادلات و نقل و انتقال پول میباشد که به دلیل تحریم ها ایجاد شدهاند. ایجاد اشتغال پایدار با وجود تحریم ها بر صنعت پتروشیمی صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از زیرمجموعههای فعال و توسعه یافته صنعت نفت در چند دهه اخیر نقش مهمی در اقتصاد کشور و کمک به تحولات اقتصادی و توسعه اشتغال کشور داشته است؛ صنعت پتروشیمی 11 صنعت پایین دستی را تامین میکند که ضریب اشتغال در این صنایع با هم برابر نیستند. برای مثال در صنعت پلاستیک به ازای یک میلیون تن باید به اندازه یک میلیون نفر شغل ایجاد شود، اما محصولاتی مانند سوخت (گاز مایع و آروماتیک سنگین)، کود و مواد شیمیایی وارد صنعت نمیشوند و اشتغالزایی چندانی به همراه ندارند. پتروشیمی همچنان در جریان توسعه و ایجاد واحدهای جدید قرار دارد؛ میتواند برای توسعه مفید بوده و پراکندگی اشتغال خصوصا در شهرهای دور از مرکز را جبران کند. صنایع پایین دستی و چرخه های بعدی محصولات پلیمری میتوانند، با ایجاد ظرفیتهای تولیدی اشتغالزایی را افزایش دهند؛ فاز دوم منطقه اقتصادی ماهشهر یا منطقه اقتصادی پارسیان مناطقی هستند که برای صنایع پایین دستی و تکمیلی پیش بینی شده و میتواند با نزدیکی به زمانبندی اصلی تولید و مؤلفههای زیرساختی زمینه تولید و اشتغال را به صورت همزمان دارا باشد. با افتتاح مجموعه های جدید پتروشیمی و یا توسعه آنها تعداد قابل توجهی از نیروهای بومی و همچنین نخبگان مشغول به کار خواهند شد. هدف مهم توسعه بخش پایین دستی پتروشیمی تولید بیشتر و سود با استفاده از ارزش افزوده در بخشهای مختلف میباشد که با اشتغال زایی بالایی نیز همراه است. صنعت پتروشیمی در دوران سخت تحریمها در خط مقدم مبارزه اقتصادی بوده و با ارز آوری قابل توجه خود به کمک دولت آمده است، همچنین با نقش آفرینی در بورس مقدار قابل توجهی از داراییهای داخلی را به سمت خود جذب کرده است. تحریم ها بر صادرات محصولات پتروشیمی نیز تاثیر میگذارند بررسی آثار وضع تحریم ها بر صادرات محصولات پتروشیمی ایران محدودیتهای تحریم و مؤلفههای مؤثر در تجارت محصولات پتروشیمی باعث شد تا در دهه 90 برنامههای توسعه صادرات محصولات پتروشیمی بر مبنای بازار 15 کشور همسایه و هند و چین تمرکز داشته باشد. عملکرد تولید و صادرات صنعت پتروشیمی در دهه 90 علیرغم وجود تحریمها با رشد قابل توجهی همراه بود؛ از طرفی دیگر در این دهه افزایش چشمگیری در تولید محصولات پتروشیمی در کشور دیده شد که منجر به افزایش صادرات این محصولات گردید. تحریمها علیه ایران که شامل دشواری دسترسی به بازارهای جهانی متنوع و محدود شدن بازار هدف و خریداران محصولات پتروشیمی بود، به هدف افت ایران در صادرات محصولات پتروشیمی انجام شد؛ اما علیرغم قوانین سختگیرانه تحریمها کاهش وزنی در صادرات صنعت پتروشیمی رخ نداده است. البته فشارهایی از جمله کاهش قدرت چانهزنی در طرف عرضه و افزایش آن در طرف تقاضا به واسطه تحریمها انجام شده است؛ اما طبق بررسیها پس از سال 1393 و با کسب تجربه تجارت در شرایط تحریم، رشد صادرات همگام با افزایش تولید محقق شده است. متوسط سالانه صادرات در سالهای 93 تا 99 رقم 4/71 درصد از تولیدات قابل فروش صنعت پتروشیمی بوده که نشان از عملکرد مثبت صنعت پتروشیمی در زمینه صادرات میباشد، به طوری که حتی بعد از سال 1397 و خروج آمریکا از برجام و با وجود بازگشت تحریمهای تعلیق شده در برجام این رشد ادامه داشت. محدودیتهای تحریم و دیگر موارد دخیل در تجارت محصولات پتروشیمی سبب شد تا در دهه 90 و از سال 1398 برنامه توسعه صادرات بر 15 کشور همسایه و کشورهای هند و چین تمرکز کند که در مجموع 85 درصد صادرات غیر نفتی به همین کشورها باشد. محدودیت در نقل و انتقال ارز، محدودیت در استفاده از ساز و کار رایج بانکی با توجه به توقف فرآیند تراکنشهای دوربرگردان یا یوترن باعث تحمیل هزینه و افزایش هزینه جا به جایی ارز حاصل از محصولات پتروشیمی میشود و افزایش هزینههای تجارت بین المللی، باعث کاهش حاشیه سود فعالان اقتصادی در صنعت پتروشیمی خواهد شد. محدودیتهای حاصل از تحریم گاهی باعث بلوکه شدن بخشی از درآمدهای ارزی نزد شرکای تجاری و شرکتهای تراستی میشود که موجب فشارها در زمینه درآمد ارزی پتروشیمی علیرغم رشد وزنی صادرات است. به علت افزایش هزینههای تولید و محدودیتهای تحریم که دستیابی به تکنولوژی نوین را غیر ممکن میسازد؛ توانایی کشور در تولید محصولات پتروشیمی نیز با اختلال مواجه شده است. نوسان قیمت نفت خام و افت قیمت محصولات پتروشیمی، تولید و صادرات محصولاتی با ارزش نسبی کم باعث شده علیرغم افزایش وزنی صادرات درآمد ارزی کاهش یابد، برای مثال متوسط قیمت صادراتی هر تن محصولات از 800 دلار در سال 1390 به 362 دلار در سال 1399 رسید. راهکارهایی برای کاهش تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران برای کاهش تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران راهکارهایی وجود دارد که شامل موارد زیر است: مهمترین اقدام اثرگذار در زمینه تولید و صادرات برنامه ریزی برای طرحهای پتروشیمی با ارزش نسبی بالاست که موجب رشد تصاعدی درآمدهای ارزی صنعت پتروشیمی خواهد شد. کاهش اتکای بودجه کشور به فروش نفت خام و جلوگیری از خام فروشی آن میتواند فرآوردهای نفتی بیشتری به عنوان خوراک صنعت پتروشیمی فراهم کند. برای مثال متانول و میعانات گازی را میتوان با این راهکار تولید کرد، باید مالیاتی عادلانه وجود داشته باشد و مدیریت زنجیره تامین ارزش و تولید داخلی محصولات صادراتی پتروشیمی با ارزش افزوده بالا تکمیل شود. به تدریج در تجارت بین المللی با کشورهایی مثل چین، هند، روسیه و دیگر کشورهای همسایه دلار را حذف کرده و ساز و کارها و تفاهم نامههای بانکی جدید با این کشورها ایجاد کرد. در کشورهای همسایه پتانسیل 40 میلیارد دلاری در بازار پلاستیک وجود دارد؛ اما ایران فقط 2 میلیارد دلار یعنی 5 درصد از سهم این بازار را داراست که میتوان با توسعه و ارتقای هوشمندانه در این زمینه برنامه ریزی و سرمایه گذاری کرد. باید با پشتیبانی مقامات سیاسی و لحاظ مزیت ایران در تولید صادرات محصولات پتروشیمی شرایط ثبات نسبی در زمینه تجارت بین الملل ایجاد شود. میتوان با ایجاد انگیزه در شرکای تجاری ایران در منطقه از جمله پاکستان و ترکیه پیمانهای منطقهای از جمله موافقت نامه دوجانبه ایجاد کرد. امکان ایجاد موافقت نامههای تجاری جدید با شرکایی مانند عراق و هندوستان و تقویت انگیزه اتحادیه اوراسیا و اکو برای افزایش واردات محصولات پتروشیمی از ایران وجود دارد که باید به این قابلیتها نگاه ویژهای داشت. با استفاده از عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای و پیگیری ساز و کار بانکی، میتوان تسلط دلار بر تجارتهایی که با اعضای این سازمان انجام میشود را کاهش داد. برنامه ریزیهای لازم برای رفع مشکلاتی که در حمل و نقل کالا و ارز وجود داشته و بر تجارت بین المللی تاثیر گذاشته ضروری میباشد و ساز و کار مناسب بانکی باید در این زمینه ایجاد شود. تلاش برای موافقتنامههای تجارت آزاد میتوان دفتر بازرگانی مشترکی از صادرکنندگان ایرانی محصولات پتروشیمی با شرکتهای معتبر و فعال خارجی برای گسترش نفوذ در بازارهای خارجی ایجاد کرد. میتوان خدمات فنی و مهندسی ایران را که دارای تجارب بیش از 50 سال در طرحهای پتروشیمی میباشند به کشورهای همسایه صادر کرد. راه حل هایی برای کاهش آسیب های تحریمی صندوق بازنشستگی تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران به صورت کاهش میزان درآمد شرکتها، افزایش میزان ارز از دست رفته و افزایش هزینههای شرکت در سازمانها نشان داده میشود، برای کاهش آسیبهای تحریمی صنعت پتروشیمی بر صندوق بازنشستگی میتوان به موارد ذکر شده در تصویر زیر توجه نمود. برای آن که تاثیرات تحریم ها را کاهش بدهیم باید تعملات بانکی را افزایش دهیم اکنون که با راهکارهای کاهش تاثیر تحریمها بر صندوق بازنشستگی آشنا شدید، بهتر است که توضیحات آنها را نیز بدانید: تامین مالی: کمبود مالی این سازمان میتواند با کمک سرمایه نقدی سهامداران، ایجاد صندوق سرمایه شخصی و انتشار اوراق جبران شود که برای تکمیل طرحهای اصلی صندوق بازنشستگی پیشنهاد میگردد. تامین دانش فنی: با تلاش و کوشش میتوان در علم و فناوری پیشرفت کرده و با تکیه بر آن علیه تحریمهای خارجی مقاومت کرد؛ البته در بعضی زمینههای تخصصی نیازمند واردات هستیم و دانش داخلی پاسخگو و کافی نیست، برای مثال میتوان برای متانول و الفینها به منابع داخلی اتکا کرد. اما در طرحهای پایین دستی همچنان راهبرد اصلی خرید فناوری میباشد و با ایجاد یک بسته همکاری بین هلدینگهای بازنشستگی کشور و شرکتهای داخلی توانا در حوزه کاتالیست میتوان این ماده حیاتی را برای طرحهای بالادستی تامین کرد. افزایش صادرات فرآوردهها: کشور ایران میتواند صادرات نفتی خود را از طریق ترکیه با سیاستهای حمایتی دولت از جمله حمایتهای تعرفهای لجستیکی انجام دهد و با استفاده از شرکتهای تراست در قالب یکپارچه اما به صورت شرکتهای متنوع میتوان نفت و فرآوردههای پتروشیمی را به کشورهای مقصد صادر کرد. افزایش تعاملات بانکی: برای مقابله با آسیبهای حاصل از صنعت پتروشیمی میتوان شرکتهای تراستی، بانکهای ثالث تاسیس کرد یا فلزات گرانبها خرید؛ البته میتوان با در نظر گرفتن قوانین کارهایی مانند استفاده از اتاق پایاپایی مثل بلاک چین و ارزهای مبتنی بر آن نیز انجام داد. راهکارهای ضد تحریمی در تبادلات بانکی و مالی: به علت هزینههای حمل و نقل فعلی، دو راهکار حمل با کشتیهای چارتری خارجی و خرید کشتی و حمل این تانکرها صورت میگیرد، با محاسبات انجام شده پس از شرایط تحریم خرید تانکرهای شیمیایی و صادرات محصول با کشتیهای داخلی پیشنهاد میشود. ارزیابی آثار اقتصادی تحریمها بر صنعت پتروشیمی طبق گزارشهای رسمی گمرک تجارت خارجی در بخش غیرنفتی و واردات از 9/105 میلیارد دلار در سال 1390 به 9/73 میلیارد دلار در سال 1399 رسید که این کاهش قابل توجه در دهه 90 نشاندهنده تاثیر تحریمهای ایالت متحده در جهت محدود شدن تجارت خارجی ایران است. بر خلاف روند کاهشی 10 ساله که پیشتر ذکر شد، در تیرماه 1394 بعد از اجرای برنامه جامع مشترک (JCPOA) تجارت بین المللی در بخش غیر نفتی روند افزایشی به خود گرفت، به طوری که در این سال ارزش تجارت با رشد متوسط سالانه 10 درصدی همراه بود و به 5/101 میلیارد دلار رسید و زمینه برای همکاری بین المللی ایران با کشورهای دیگر خصوصا کشورهای غربی از طریق راه اندازی سازوکارهای تجارت ویژه با ایران از جمله سازوکار اینستکس (INSTEX) فراهم شد. با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت 1397 و تشدید محدودیتها خصوصا در زمینه انتقال ارز صادرات نفتی و غیر نفتی را با مشکل مواجه کرد. در سال 1398 با وجود کاهش 7 درصدی صادرات غیر نفتی واردات 2/1 درصد افزایش یافت، در سال 1398 با شیوع کرونا و افت کل تجارت جهانی و با وجود تحریمها سبب کاهش سالانه 10 درصدی ارزش تجاری شد و رقم آن به 9/73 میلیارد دلار، یعنی کمترین سطح خود در دهه اخیر رسید. اکثر تحریمهای اقتصادی اثرگذار بر صنعت پتروشیمی ایران توسط وزارت خزانه داری ایالت متحده و به عنوان ابزاری برای پیشبرد سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا اعمال شده و توسط دفتر کنترل داراییهای خارجی (OFAC) آن وزارتخانه هدایت و کنترل میشود. به دلیل اینکه دلار آمریکا ارز رایج جهانی در تجارتهای بین المللی بوده و تجارت و اقتصاد بین المللی وابسته به نظام بانکی آمریکاست، زمینه لازم برای اعمال تحریمهای بانکی علیه ایران و پیروی از آن توسط دیگر کشورها، بانکها و موسسات مالی شرکتهای چند ملیتی که خریدار محصولات پتروشیمی ایران بودند وجود دارد. لیست پتروشیمیهای تحریم شده فهرست پتروشیمیهای تحت تحریم که 39 شرکت و مجتمع را شامل میشوند به شرح ذیل میباشد: ردیف لیست پتروشیمیهای تحریم شده 1 شرکت صنایع پتروشیمی اروند 2 شرکت پتروشیمی آب نیروی بندر امام 3 شرکت پتروشیمی بسپاران بندر امام 4 شرکت پتروشیمی فروش بندر امام 5 شرکت پتروشیمی خوارزمی بندر امام 6 شرکت پتروشیمی کیمیا بندر امام 7 شرکت پتروشیمی بندر امام 8 شرکت پتروشیمی بوعلی سینا 9 شرکت پتروشیمی فجر از دیگر شرکتهای پتروشیمی تحریم شده به موارد زیر میتوانیم اشاره کنیم: شرکت پتروشیمی هنگام شرکت کود اوره هرمز گروه صنعتی سرمایه گذاری پتروشیمی ایران شرکت مدیریت توسعه سرمایه گذاری پتروشیمی ایران شرکت پتروشیمی کارون شرکت پتروشیمی خوزستان شرکت کود اوره لردگان شرکت پتروشیمی مبین شرکت مدبران اقتصاد شرکت پتروشیمی نوری شرکت پتروشیمی پارس شرکت اجرایی غیر صنعتی پاسارگاد شرکت پتروشیمی آپادانا خلیج فارس شرکت پالایش گاز بید بلند خلیج فارس شرکت بازرگانی صنایع پتروشیمی خلیج فارس شرکت پالایش گاز فجر یادآوران خلیج فارس شرکت مدیریت گسترش صنایع پتروشیمی شرکت پتروشیمی راه آوران فنون شرکت پتروشیمی شهید تندگویان شرکت پتروشیمی ارومیه شرکت پتروشیمی همت شرکت اجرایی غیرصنعتی پتروشیمی و خدمات شرکت پتروشیمی ایلام صنایع پلیمر گچساران شرکت صنایع پتروشیمی ده دشت شرکت پتروشمی بروجن شرکت انپیسی اینترنشنال در بریتانیا شرکت انپیسی الاینس در فیلیپین پتروشیمی اقیانوس اطلس شرکت نغمه براساس بیانیهای که 20 بهمن 1401 در وبسایت رسمی خزانه داری آمریکا منتشر شد، شرکتهای یاد شده به خاطر نقض تحریمهای پیشین آمریکا علیه شرکتهای پتروشیمی مارون و همچنین همکاری با شرکت «ترلیانس» هنگ کنگ که پیشتر به خاطر دلالی محصولات پتروشیمی ایران تحریم شده بود، به لیست سیاه آمریکا اضافه شدند. تحریمهای جدید آمریکا شش شرکت پتروشیمی مستقر در ایران شامل پتروشیمی امیرکبیر و شرکت پتروشیمی سیمرغ را به همراه چهار شرکت زیرمجموعه شرکت پتروشیمی مارون شامل پتروشیمی لاله، شرکت افق سپهر مارون، شرکت تینا تدبیر مارون و شرکت صنایع تکمیلی مارون را هدف قرار داده است. علاوه بر این شرکت تجاری و کشتیرانی «سِنس» مستقر در مالزی و شرکتهای «یونیشس انرژی» و «آسیا فیوئل» مستقر در سنگاپور نیز سه شرکت خارجی تحت تحریم از سوی آمریکا اعلام شدند، در بیانیه وزارت خزانه داری تصریح شده که 9 شرکت یاد شده « در حمل یا فروش صدها میلیون دلار محصولات پتروشیمی و مواد نفتی ایران» دست داشتهاند. نتیجه گیری تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران قابل انکار نیست و اهمیت بالایی در صنعت ذکر شده دارد؛ زیرا تحریمها مجموعه اقداماتی از سمت جامعه جهانی بوده که با هدف مجازات و وادار کردن حکومت به تغییر رفتار علیه ایران انجام شده است. تحریمها در صنعت پتروشیمی شامل قطع هرگونه ارتباط، خرید و فروش حمل و نقل و مبادلات ارزی با شرکتهای پتروشیمی ایران است. در مقالهای که خواندید تاثیر تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران و صندوق بازنشستگی کشور را مطرح نمودیم اما در انتها یادآور شویم که اگر سوال و یا پیشنهادی در خصوص مقاله دارید، میتوانید در قسمت دیدگاه برایمان بنویسید تا کارشناسان در اسرع وقت پاسخ دهند.
zahra mir 29 ژوئن 2024 ساعت 12:19 همین تحریم ها باعث محدود شدن ایران در زمینههای متفاوت خرید و فروش و صادرات نفت و گاز شده پاسخ