حسابداری تعهدی 1401 همراه با دانلود ثبت‌های حسابداری

شناسایی زمان مناسب جهت تنظیم سند، پرداخت و دریافت مالی در حسابداری امری ضروری است. اما در این زمینه برای همیشه استفاده از فرمول‌­‌های ساده و یکسان کارایی لازم را نخواهد داشت. به همین علت شاخه‌‌های تخصصی مختلف و در حسابداری ایجاد شده و تحولاتی در این زمینه ازجمله حسابداری تعهدی به وجود آمده تا نیاز‌های مالی حسابداران و شرکت­‌‌ها را بر طرف نماید.

یکی از تحولات ایجاد شده در نظام حسابداری بخش عمومی می‌­باشد. نتیجه تحولات حرکت نظام حسابداری بخش عمومی از حسابداری نقدی به سمت حسابداری تعهدی می‌­باشد. تغییر یاد شده بر استاندارد‌ها، ساختار و تشکیلات واحد‌های مالی، فهرست حساب‌‌ها، روش‌‌های گردش عملیات، دستورالعمل‌‌های حسابداری و شیوه رسیدگی و گزارشگری مالی مدیریتی تاثیر قابل توجه داشته است.

حسابداری تعهدی یعنی چه؟

شاید از خود پرسیده باشید که حسابداری تعهدی چیست؟ برای درک بهتر موضوع مقاله در ادامه به این پرسش پاسخ می‌دهیم.

مطابق حسابداری تعهدی، بدون توجه به زمان دریافت و پرداخت وجه نقد، معاملات و سایر رویداد‌ها در زمان وقوع شناسایی و ثبت می­‌شوند، یعنی درآمد در هنگام انجام خدمات یا فروش کالا و هزینه در زمان دریافت کالا یا خدمات و ایجاد تعهد در حساب‌‌ها در نظر گرفته می­‌شود.

سود و زیان خالص در مبنای تعهدی، نتیجه درآمد‌های کسب شده به غیر از وجوه نقد دریافتی و هزینه­‌های تحمیل شده به شرکت به غیر از وجوه نقد پرداختی است. در نتیجه اطلاعات حاصل شده از حسابداری تعهدی (Accrual Accounting) در خصوص دارایی­‌ها و بدهی­‌های یک واحد اقتصادی، با حسابداری دریافت و پرداخت وجه نقد آن واحد اقتصادی قابل تامین نخواهد بود.

مزایای حسابداری تعهدی

با شکل­‌گیری حسابداری تعهدی، فرض بر این بود که حسابداری تعهدی تنها در خصوص بانک، وجه نقد، حساب­‌های دریافتنی و پرداختنی اثر بخش خواهد بود. اما با توسعه استفاده از حسابداری تعهدی در شرکت­‌های خدماتی، پیمانکاری، بازرگانی و… سایر ابعاد حسابداری تعهدی و تاثیر بر صورت حساب­‌ها و تفاسیر صورت­‌های مالی مشخص گردید. شرکت‌های فعال در حوزه بازرگانی از سفارش کالا تا انبارداری تا فروش و خدمات پس از فروش رو با ساتفاده از نرم افزار بازرگانی انجام می‌دهند.

حال که به پاسخ حسابداری تعهدی یعنی چه دست پیدا کرده­‌اید، مزایای حسابداری تعهدی به شرح زیر ارائه شده است.

• دستیابی سریع به اطلاعات و وضعیت سازمان
• تعیین درآمد و هزینه واقعی دوره مالی و گزارش­گیری صحیح از فعالیت­‌های مالی در پایان دوره مالی
• اطلاع از میزان و ارزش موجودی­‌ها و دارایی­‌های سازمان با ثبت و ضبط موجودی­­‌ها و دارایی­‌های ثابت در سیستم حسابداری تعهدی(شاید علاقه داشته باشید: اصول انبارداری)
• امکان تعیین قیمت تمام شده هر پروژه(شاید علاقه داشته باشید: فرمول بهای تمام شده کالای فروش رفته.)
• امکان محاسبه و ثبت استهلاک
• امکان سنجش مسئولیت پذیری افراد ارشد یک سازمان، ارزیابی و انعکاس دارایی‌ها
• امکان مقایسه وضع موجود با وضع مطلوب و تناسب آن با ماموریت‌های سازمان از نظر منابع و مشخص شدن میزان درآمد‌های وصول نشده هر دوره مالی و امکان برنامه ریزی جهت وصول مطالبات

مراحل پیاده سازی حسابداری تعهدی به شرح زیر است.

• ايجاد دفتر به نام دفتر تعهدی
• تعریف زيرفصل­‌های جديد فصول هزينه‌­ای
• تعريف عناوين حساب­‌ها
• تعريف سرفصل­‌های كل، معين و ساير تفصيلی­‌ها
• ثبت اسناد حسابداری مانند ثبت سند حقوق و دستمزد
• استخراج صورت وضعيت مالی و صورت تغييرات در صورت وضعيت مالی

مبانی حسابداری تعهدی

زمان ثبت درآمد و هزینه از نظر حسابداری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در سیستم حسابداری موثر می‌­باشد. اینکه درآمد‌ها و هزینه­‌ها در چه زمانی شناسایی و در دفاتر حسابداری ثبت شود را مبانی حسابداری می­گویند.

انواع مبانی یا مبنای حسابداری عبارتند از:

• مبنای نقدی
• مبنای تعهدی
• مبنای نیمه تعهدی
• مبنای نقدی تعدیل شده
• مبنای تعهدی تعدیل شده

بر مبنای حسابداری تعهدی صرف نظر از زمان دریافت و پرداخت وجه نقد، معاملات و رویداد‌ها در زمان وقوع شناسایی و در اسناد حسابداری ثبت می‌­گردند. هدف حسابداری تعهدی شفاف سازی حساب­‌ها و ارائه گزارش­‌های مالی مورد نیاز می‌­باشد.

ویژگی­‌های اصلی حسابداری تعهدی عبارتند از:

• تبعیت از اصل تطابق درآمد و هزینه
• شناسایی و ثبت درآمد، هزینه، بدهی و طلب در دوره مالی وقوع
• اندازه­‌گیری عملکرد مالی واقعی یک فعالیت اقتصادی
• کمک به مدیران در جهت مدیریت منابع فعلی و برنامه ریزی برای آینده

حسابداری نقدی چیست؟

دریافت و پرداخت در حسابداری نقدی، در زمان مبادله وجه نقد شناسایی و ثبت می‌­گردد. به عبارت دیگر درآمد هنگامی ثبت می‌شود، که از مشتری برای فروش محصول یا ارائه خدمات وجوه نقد دریافت شده است. همچنین هزینه هنگامی که وجه نقد بابت خدمات یا کالای دریافت شده پرداخت گردد ثبت می­‌شود. در نتیجه صورت­‌های مالی مبتنی بر این نوع از حسابداری، منابع دریافت و پرداخت وجه نقد را نشان داده و با مخارج بودجه­‌ای مقایسه می­‌کند.

حساب­‌های دریافتنی و پرداختنی در صورت­‌های مالی که با حسابداری نقد تنظیم می‌­گردد، قابل مشاهده نخواهد بود. از طرف دیگر اموال خریداری شده به صورت مستقیم در حساب هزینه منظور می­‌گردد و در حساب دارایی ثابت ثبت نمی­‌شود. در شرکت­‌هایی که موجودی نقد بالایی دارند، حسابداری نقدی کارایی نخواهد داشت. زیرا حسابداری نقدی مانع از دیده شدن وضعیت مالی واقعی شرکت می­‌گردد.

تفاوت حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی

حسابداری تعهدی به عنوان یک حسابداری استاندارد و در مقابل حسابداری نقدی قرار دارد. همانطور که قبلا در تعریف حسابداری تعهدی و نقدی نیز اشاره شد، معاملات در حسابداری تعهدی در زمان ارائه خدمات و یا فروش کالا به مشتریان، حتی اگر وجه نقد شناسایی نشود، به رسمیت شناخته می­‌شود. اما در حسابداری نقدی فقط زمان مبادله وجه نقد است، که معاملات به رسمیت شناخته می­‌شود.

لازم به ذکر می باشد که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری، شرکت­‌ها ملزم به استفاده از حسابداری تعهدی می‌باشند. همچنین موارد زیر را به عنوان فرق حسابداری تعهدی و نقدی می­‌توان بیان کرد.

• ساختار حسابداری نقدی برای سازمان­‌ها و شرکت­‌هایی که هدف سودآوری دارند و سود به عنوان معیار مناسب برای سنجش عملکرد آن­‌ها می‌­باشد، مناسب است.
• برخلاف حسابداری نقدی، حسابداری تعهدی برای سازمان­‌هایی مانند سازمان­‌های دولتی مناسب است، که در آن­‌ها هدف سودآوری نباشد.
• هزینه­‌های غیر نقدی مانند استهلاک در حسابداری نقدی در نظر گرفته نمی­‌شود، اما برای بررسی دقیق و هزینه یابی کامل از حسابداری تعهدی استفاده می­‌شود.
• اگر در یک شرکت هزینه­‌هایی مانند استهلاک و… در نظر گرفته نشود، در نتیجه تنها تفاوت میان ارقام حسابداری تعهدی و نقدی فقط زمان می‌­باشد.
• براساس حسابداری تعهدی (Accrual Accounting) امکان ارزیابی عملکرد مدیریت سازمان­‌ها، نظام بودجه بندی جامع مبتنی بر فعالیت­‌ها، ثبت کامل مطالبات و تعهدات وجود دارد، که نتیجه این امر مدیریت نقدینگی و مدیریت هزینه می‌­باشد. برخلاف حسابداری تعهدی امکان یاد شده در حسابداری نقدی وجود ندارد.

گزارش‌‌های مالی حسابداری تعهدی چگونه‌اند؟

تهیه و تنظیم گزارش­‌های مالی که معمولا با استفاده از نرم افزار حسابداری شرکتی انجام می‌شود، به شرح زیر در حسابداری تعهدی الزامی می‌­باشد:

• صورت سود و زیان
• صورت سود و زیان جامع
• صورت وضعیت مالی
• صورت تغييرات در حقوق مالكانه
• صورت جريان‌‌هاي نقدي
• یاداشت‌‌های توضیحی صورت­‌های مالی

بودجه بندی تعهدی در حسابداری تعهدی

هنگامی که بودجه­‌ها و تخصیص منابع مالی بر مبنای حسابداری تعهدی صورت می­‌گیرد، به این نوع از بودجه بندی، بودجه بندی تعهدی کامل می­‌گویند. تغییر از مبنای نقدی به مبنای تعهدی در فرآیند بودجه بندی، سبب افزایش کارایی و شفافیت و بهبود مدیریت مالی می­‌گردد.

حسابداری نیمه تعهدی یعنی چه؟

حسابداری نیمه تعهدی که یکی از مبانی حسابداری می‌­باشد، حاصل ترکیب دو مبنای حسابداری تعهدی و نقدی می‌­باشد. براساس حسابداری نیمه تعهدی، هزینه­‌های بر مبنای حسابدرای تعهدی و درآمد‌ها بر مبنای نقدی، یعنی در زمان مبادله وجوه نقد شناسایی شده و در دفاتر ثبت می­‌گردد.

در خصوص اجرای حسابداری تعهدی، بخش درآمد مشکل اصلی برخی از کشور‌ها می‌­باشد. برای حل این مشکل نهاد‌های بخش عمومی نسبت به استقرار حسابداری نیمه تعهدی اقدام نموده‌­اند.

حسابداری تعهدی تعدیل شده یعنی چه؟

بر مبنای حسابداری تعهدی تعدیل شده، هزینه همانند حسابداری تعهدی، در زمان تحمل شناسایی و ثبت می­‌گردد. اما در خصوص درآمد‌ها باید به روش زیر اقدام شود.

اگر مبلغ درآمد قابل اندازه­گیری و در مدت زمان کوتاهی بعد از تشخیص قابل وصول باشد، از حسابداری تعهدی استفاده می­‌گردد. اما در صورتی که اندازه گیری و زمان وصول درآمد قابل تعیین نباشد، از مبنای نقدی در رابطه با شناسایی و ثبت درآمد استفاده می­‌شود.

دانلود انواع ثبت‌‌های حسابداری تعهدی

ثبت­‌های حسابداری که در شرکت­‌ها مورد استفاده قرار می­‌گیرد، در واقع همان ثبت­‌های حسابداری تعهدی می‌­باشد. به عنوان مثال فرض کنید که شرکتی اقدام به خرید یک دارایی ثابت به مبلغ A ریال نموده است. در هر دو حالت زیر نسبت به ثبت حسابداری اقدام نمایید (در هر دو حالت نقد و نسیه بدون توجه به زمان مبادله وجوه نقد ثبت­‌های حسابداری را خواهیم داشت).

همچنین شرکت اگر درآمدی داشته باشد، ثبت حسابداری درآمد به شرح زیر است.

فرض کنید شرکتی اقدام به فروش کالا/خدماتی به مبلغ B ریال نموده است. در این صورت ثبت حسابداری بر مبنای تعهدی به دو صورت نقدی و نسیه و بدون توجه به زمان دریافت وجه نقد به شرح زیر است.

به صورت نسیه
	حساب­‌های دریافتنی (بدهکار)  B ریال
		کالا/خدمات (بستانکار)  B ریال
به صورت نقد
	بانک (بدهکار)  B ریال
		کالا/خدمات (بستانکار)  B ریال

 

در صورتی که تمایل به دانلود انواع ثبت­‌های حسابداری تعهدی PDF باشید، می‌­توانید فایل بارگذاری شده در انتهای این مقاله را دانلود و استفاده نمایید.

نتیجه گیری

شاخه­‌های تخصصی مختلفی مانند حسابداری تعهدی در حسابداری ایجاد شده است، تا نیاز‌های مالی حسابداران و شرکت­‌ها را بر طرف نماید، زیرا شناسایی زمان مناسب جهت تنظیم سند، پرداخت و دریافت مالی در حسابداری امری ضروری می‌­باشد.

مبانی حسابداری شامل مبنای نقدی، تعهدی، نیمه تعهدی، نقدی تعدیل شده، تعهدی تعدیل شده می‌­باشد. هر کدام از این مبنا‌ها دارای شرایطی بوده و محل کاربرد مجزایی دارد. براساس اصول پذیرفته شده حسابداری، شرکت­‌ها ملزم به استفاده از حسابداری تعهدی می‌­باشند. در پایان اگر سوال و یا نظری درباره حسابداری تعهدی دارید، ازطریق درج دیدگاه با ما در ارتباط باشید.