مالیات چیست؟ انواع نرخ های مالیات در صنایع مختلف ایران

تا چه میزان با انواع نرخ های مالیات در صنایع مختلف ایران آشنا هستید؟ امروزه مالیات جزء مباحثی است که تمامی افراد جامعه برای مدیریت فرآیند کسب و کار خود با آن درگیر هستند؛ هرچند عده‌­ای امکان دارد که حتی مفهوم مالیات را نیز ندانند، اما مدیران شرکت­‌ها، صاحبان کسب و کار، حسابدارن و حسابرسان از جمله افرادی هستند که باید با موضوع مالیات آشنایی کافی داشته باشند

در این مقاله علاوه بر آشنایی با مفهوم مالیات با موضوعاتی همچون انواع نرخ‌­ های مالیات در صنایع مختلف ایران، انواع مالیات در حسابداری، نحوه محاسبه و پرداخت مالیات در صنایع مختلف و قوانین مالیاتی در صنایع و موضوعات از این قبیل توضیح خواهیم داد.

مالیات چیست؟

برای پاسخ به این پرسش تعاریف مختلفی را می­‌توان ذکر کرد، اما در یک تعریف ساده مالیات عبارت است از بخشی از درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی که طبق قانون باید جهت هزینه‌­های عمومی کشور به دولت پرداخت شود.

نرخ مالیات در ایران مشخص کننده همان بخشی از درآمد اشخاص است. در تعریف دیگری در خصوص مالیات می­‌توان گفت، مالیات هزینه‌­ای اجتماعی است که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی دارای درآمد، در مقابل خدمات عمومی ارائه شده توسط دولت مکلف به پرداخت آن به دولت هستند.

نرخ مالیات

نرخ مالیات در ایران در واقع مبلغی از درآمد اشخاص حقیقی یا حقوقی است که باید مطابق قانون به عنوان مالیات بر درآمد توسط مودی مالیاتی پرداخت شود.

به طور کلی انواع نرخ­ های مالیات در صنایع مختلف ایران توسط قانون تعیین می‌­شود و پرداخت مالیات کم‌تر از نرخ مالیات تعیین شده به عنوان فرار مالیاتی محسوب می‌­گردد.

محاسبه نرخ مالیات در ایران

در یک نظام مالیاتی کارآمد، انواع مالیات در جهان طبق توانایی حقیقی مودیان مالیاتی تعیین می‌شود تا در پرداخت مالیات عدالت رعایت شود.

مبنای مالیات

طبق استانداردهای حسابداری مبنای محاسبه مالیات یا مبنای تعیین نرخ مالیات مولفه‌­های مختلف و متغیری از جمله درآمد یا دارایی اشخاص است، یعنی میزان مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی به میزان درآمد سالانه آن­‌ها بستگی دارد.

درآمد به مفهوم درآمد مشاغل، سند حسابداری حقوق و دستمزد، درآمد شرکت‌ها و دارایی یعنی مالیات بر نقل ‌و انتقال سند، مالیات بر املاک و مالیات ارث است.

مشمولان مالیات در صنایع متفاوت

صنایع مختلف مشمول مالیات بر درآمد با نرخ مشخصی هستند، یعنی اگر یک کسب و کاری در طول یک دوره مالی به سوددهی برسد؛ باید نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد مشمول اقدام کند، اما برای اینکه مشمولان مالیات در صنایع مختلف مشخص شود، ابتدا باید شرکت­‌های معاف از مالیات بر درآمد مشخص شوند که در ادامه در این خصوص توضیح داده شده است.

تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که درآمد کسب می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات هستند، برابر ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات خواهند بود:

• • تمامی اشخاص حقیقی یا حقوقی دارای اموال یا املاک در ایران
  • تمامی اشخاص حقیقی مقیم ایران با منبع درآمد در ایران یا خارج از کشور
  • تمامی اشخاص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران با منبع درآمد در ایران
  • تمامی اشخاص حقوقی ایرانی (شرکت‌ها، موسسات، نهادها و سایر اشخاص حقوقی) با منبع درآمد در ایران یا خارج از ایران
  • تمامی اشخاص حقیقی یا حقوقی خارجی با منبع درآمد در ایران

2 دسته اصلی انواع مالیات در ایران

مالیات در ایران براساس قوانین مالیاتی به دو صورت مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم است، مالیات­‌های مستقیم خود به مالیات بر دارایی و انواع مالیات بر درآمد تقسیم می­‌شود و مالیات غیر مستقیم نیز خود به سه دسته مالیات بر مصرف، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات‌های گمرکی طبقه بندی می‌گردند.

محاسبه و ثبت مالیات توسط حسابدار و یا حسابرس با توجه به استانداردهای حسابرسی انجام می‌شود تا موسسه دچار ضرر و زیان نگردد.

برخی از انواع مالیات در جدول

در پاراگراف قبل به این نکته اشاره شد که در نظام مالیاتی ایران، مالیات به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم می­‌شود. مالیات‌‌ مستقیم از محل درآمد اشخاص یا ثروت آن­‌ها محاسبه و پرداخت می‌گردد؛ اما مالیات غیر مستقیم در واقع به مصرف افراد، ارزش افزوده ایجاد شده بر محصولات و کالاهای وارداتی بستگی دارد. انواع مالیات را در عکس زیر شرح داده ایم.

دسته بندی انواع مالیات در ایران

همچنین مالیات ارزش افزوده نیز جزء مالیات­‌های غیر مستقیم است که از مصرف کننده نهایی بابت ارزش افزوده ایجاد شده بر روی محصولات تولیدی اخذ می­‌گردد.

انواع مالیات شرکت­ ها

به جز شرکت­‌هایی که مطابق قانون از پرداخت مالیات معاف هستند، سایر شرکت ­ها با توجه به برنامه mps خود و با هدف استفاده از مزایای پیش بینی شده در قانون و جلوگیری از اعمال جریمه مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی ملزم به پرداخت مالیات هستند.

انواع مالیات شرکت‌­ها از جمله مالیات شرکت سهامی خاص و عام که با نرم افزار مدیریت سهام، کنترل و مدیریت می‌شوند، به شرح موارد زیر است:

• • مالیات بر درآمد
  • مالیات بر اموال و املاک
  • مالیات‌های مربوط به واردات یا صادرات
  • مالیات بر ارزش افزوده

انواع نرخ های مالیات در صنایع مختلف ایران

همانطور که می‌­دانید مبنای محاسبه مالیات طبق نرخ مالیات ابلاغ شده از طرف سازمان امور مالیاتی است، نرخ مالیات درصدی از مبنا است و براساس قوانین محاسبه می­‌شود. انواع نرخ مالیات در صنایع مختلف ایران شامل 3 مورد زیر می‌باشد:

• 1. نرخ تناسبی: نرخی که همواره مقدار ثابتی دارد و به تغییرات مبنا بستگی ندارد.
  2. نرخ تصاعدی: در نرخ تصاعدی با افزایش مالیات افزایش پیدا می‌­کند؛ مقدار افزایش با افزایش مبنا ارتباطی ندارد، به عبارت دیگر حتی اگر درآمد ثابت باشد، ممکن است این نرخ افزایش داشته باشد.
  3. نرخ تنازلی: این نرخ رابطه عکس با مبنا دارد و افزایش مبنا این نرخ کاهش می­‌یابد.

میزان مالیات شرکت ها

به طور کلی مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی به میزان درآمد آن­‌ها و منافع حاصل شده در طول یک دوره مالی یا سال مالی بستگی دارد، برای این که میزان مالیات شرکت­ی مشخص شود به ترتیب زیر اقدام می­‌شود:

• • جمع درآمدهای شرکت از محل فعالیت اصلی برای یک دوره مالی
  • جمع سایر درآمدهای شرکت
  • محاسبه زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف
  • محاسبه معافیت‌های مقرر
  • اعمال نرخ مالیات مربوط به اشخاص حقوقی، نرخ مالیات در ایران 1402 برای درآمد شرکت­‌ها به صورت ثابت و برابر 25 درصد در نظر گرفته شده است.

معافیت مالیاتی شرکت‌ها

برخلاف گروهی از اشخاص که موظف به پرداخت مالیات هستند، گروهی از اشخاص از پرداخت مالیات معاف شده‌اند؛ معافیت مالیاتی را می‌توان خروج قانونی از پرداخت مالیات به‌ صورت موقت تعریف کرد که در راستای سیاست‌های حمایتی حاکمان از مردم صورت می‌گیرد.

براساس ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص ذکر شده در تصویر زیر از پرداخت مالیات معاف هستند.

مشاغل و ارگان هایی که معاف از مالیات هستند

نحوه محاسبه مالیات صنایع مختلف ایران

مالیات شرکت‌­ها و صنایع مختلف ایران یکی از مهم‌­ترین منبع مالیاتی است، زیرا بخش اعظمی از فعالیت‌­های اقتصادی توسط صنایع مختلف در ایران انجام می­‌شود؛ برای محاسبه مالیات صنایع مختلف طبق آن چه در مطالب قبل گفته شد باید میزان درآمد سالانه را محاسبه و با اعمال ضریب 25 درصد برای سود خالص شرکت نسبت به پرداخت مالیات اقدام کرد.

نحوه محاسبه مالیات شرکت ها

برای محاسبه مالیات شرکت­‌ها باید ابتدا ریز درآمدها و هزینه­‌های یک سال مالی شرکت محاسبه شود، سپس با در نظر گرفتن سقف معافیت مالیاتی، فعالیت­‌های معاف از مالیات و برای مبلغ باقی مانده درصد مشخصی از مالیات پرداخت شود، این درصد برای تمامی اشخاص حقوقی مشمول برابر 25 درصد است.

به طور کلی فرمول محاسبه مالیات شرکت‌­ها که می‌توان در برنامه حسابداری رایگان نیز محاسبه نمود، به شرح زیر است:

مالیات قابل پرداخت =25% × (معافیت‌های مقرر _ زیان حاصل از منابع غیرمعارف + درآمد فعالیت‌های انتفاعی + درآمد فروش کالا و خدمات)

قوانین مالیاتی در صنایع

قانون پرداخت مالیات برای تمامی صنایع یکی از قوانین مهم در قانون اساسی کشور است، طبق قانون با هدف ایجاد عدالت اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور، پرداخت مالیات ضروری و لازم می‌باشد؛ این موضوع در مورد همه شرکت­‌ها و صنایع با حوزه‌­های کاری صادق است.

به طور کلی برای محاسبه مالیات اشخاص حقوقی باید مطابق فصل پنجم از باب سوم قانون مالیات های مستقیم از ماده 105 تا 118 اقدام شود.

نحوه پرداخت مالیات شرکت ها

بعد از محاسبه مالیات شرکت‌­ها قدم بعدی پرداخت مالیات مشمول توسط مودی مالیاتی است، شرکت‌­ها با توجه به درآمد و بهای تمام شده کالای فروش رفته موسسه برای خود اظهارنامه‌ای در سامانه مودیان مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir ثبت نام و نسبت به تکمیل اطلاعات اقدام کنند.

برای پرداخت مالیات به روش‌­های زیر می­‌توان اقدام کرد:

• • پرداخت به صورت آنلاین و در سامانه tax.gov.ir
  • واریز به حساب سازمان امور مالیاتی از طریق بانک
  • پرداخت مالیات بر واردات یا عوارض گمرکی در گمرک یا مراجعه به سامانه پرداخت عوارض گمرکی به نشانی irica.ir
  • پرداخت مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده از طریق تهاتر میان خرید و فروش

جدول درصد مالیات مشاغل 1402

درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل در ایران تحصیل‌ کند، پس از کسر معافیت­‌های مقرر در قانون، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است.

طبق ماده 101 قانون مالیات های مستقیم میزان معافیت مالیات سالانه مالیات بر درآمد مشاغل برابر 475 میلیون ریال است. جدول درصد مالیات مشاغل سال 1402 به شرح توضیحات تصویر زیر می‌باشد.

درصدهای مالیات مشاغل در سال 1402

4 سوال مهم درباره انواع نرخ های مالیات در صنایع مختلف ایران

در مطالب قبل توضیحاتی در خصوص مالیات، نرخ مالیات، مبنای مالیات، نحوه محاسبه و پرداخت مالیات در نرم افزار بازرگانی را شرح دادیم، اما با این وجود سوالات متعددی در خصوص انواع نرخ های مالیات در صنایع مختلف ایران برای فعالان این حوزه به وجود می‌­آید، در ادامه به سوالات پرتکرار در این خصوص پاسخ داده شده است.

1- مدارک تشکیل پرونده مالیاتی کدامند؟

اشخاص حقیقی برای تشکیل پرونده مالیاتی مشاغل خود، باید مدارک زیر را به سازمان مالیاتی ارائه دهند:

• • فرم اطلاعات هویتی
  • تصویر شناسنامه
  • فیش بانکی عوارض (اصل و تصویر)
  • ارائه سند در خصوص مالکیت یا اجاره نامه محل فعالیت
  • سه قطعه عکس 2×3
  • پیش ثبت نام کد اقتصادی

همچنین اشخاص حقوقی نیز باید مدارکی که در ادامه نام برده‌ایم را برای تشکیل پرونده مالیاتی ارائه بدهند:

2- چه شركت‌هايی مشمول پرداخت ماليات هستند؟

برای پاسخ به این سوال مطالعه مطالب فوق پیشنهاد می‌­شود، اما به طور کلی تمامی شرکت‌­ها مشمول مالیات می­‌شوند و باید نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند؛ اما نکته‌­ای که باید توجه داشت این می‌باشد که در این میان شرکت­‌هایی هستند که طبق قانون و دستورالعمل‌­های ابلاغی معاف از مالیات هستند.

3- مالیات شرکت ها بر عهده کیست؟

در رابطه با مسائل مالی شرکت­‌ها باید توجه داشت که ابتدا مدیران شرکت و سپس سهامداران در قبال آن مسئولیت دارند، بنابراین همانطور که آن­‌ها در قبال درآمد، هزینه و مقروضات شرکت مسئولیت دارند، در خصوص پرداخت مالیات شرکت‌ها نیز باید پاسخ­گو باشند.

4- مالیات شرکت ها چند درصد است؟

طبق قانون مالیات شرکت­‌ها برابر 25 درصد است؛ به عبارتی درآمد شرکت‌­ها و درآمد حاصل شده از فعالیت­‌های انتفاعی آن­‌ها پس از کسر هزینه­‌های مربوط به درآمدهای غیر معاف و اعمال معافیت­‌های مربوطه مشمول نرخ مالیات فوق است.

البته باید توجه کرد که برخی از فعالیت­‌ها نرخ مخصوص و منحصر به فرد خود را دارند و همچنین برخی از شرکت­‌ها یا موسسات معاف از مالیات می‌­باشند.

نتیجه گیری

شناسایی، محاسبه و پرداخت مالیات مطابق قانون از مهم‌ترین مسائل مالی در همه شرکت‌ها است، فرقی نمی‌کند که شرکت نوپا، کوچک، قدیمی یا بزرگ باشد در هر صورت آشنایی با انواع نرخ ­های مالیات در صنایع مختلف ایران و نحوه پرداخت مالیات از مهم­‌ترین مسائلی است که باید با آن آشنایی داشته باشید.

در مقاله‌ای که خواندید تمام تلاش خود را کردیم تا بتوانیم سوالات مهم و ضروری مطالب مالیاتی را در خصوص انواع نرخ های مالیات در صنایع مختلف ایران را شرح دهیم تا بتوانید با توجه به نرخ های مالیات مشخص شده، تکالیف مالیاتی خود را در نرم افزار مودیان مالیاتی انجام دهید.